Tiroid Bezinin Hastalıkları
Tiroit bezi boyunda yer alan kelebek şeklinde bir organdır. Soluk borusunun (trakea) her iki yanında ve kısmen önünde yer alan bir organdır. Kadınlarda tiroid bezi hastalıkları daha sık saptanır. T3 ve T4 adı verilen hormon üretir.
Tiroid Hastalıkları
Tiroit hastalıkları farklı şekilde sınıflandırılabilir. Bunun nedeni, farklı hastalıkların zaman zaman birlikte olabilmelerinden kaynaklanmaktadır.
İyi Huylu Tiroid Hastalıkları
İyi huylu hastalıklardan birinci grubunda tiroidin büyümesi yer alır ve genel anlamda "guatr" olarak bilinir. Bu büyüme tiroidin bir ya da birkaç bölgesinde, tiroit içine veya dışına doğru yumrulaşma (tomurcuklanma) şeklinde olabilir. Yumrulaşan kesime nodül, bu şekilde büyümüş tiroide nodüler guatr denir.
Tek bir nodül içeren guatrlar tek nodüllü guatr, birden fazla nodül içerenler ise çok nodüllü guatr (multinodüler guatr) adını alır. Göğüs boşluğu içine doğru büyüyen guatrla da karşılaşılabilir (substernal guatr, planjon guatr).
İyi huylu hastalıkların ikinci grubu tiroidin işlevsel bozucularıdır. Diğer bir deyişle tiroit fazla hormon üretirse hipertiroidi veya zehirli guatr, az çalışırsa hipotiroididen söz edilir.
İyi huylu hastalıkların üçüncü grubu tiroidin iltihabi hastalıkları ve bunların da bir kısmında guatr olabilir. Hashimato tiroiditi. Tiroid bezinin otoimmün; yani kişinin kendi koruma mekanizmasını, tiroit dokusunu bir yabancı olarak tanıması ile ortaya çıkan bir tiroit hastalığıdır. Ayrıca bu grupta tiroidin işlevsel bozuklukları daha sık görülür.
Kötü Huylu Tiroit Hastalıkları
Kötü huylu hastalıklar ise tiroit kanseri ise başlığı altında incelenir. Tiroidin kanserleri denildiğinde, genellikle tiroidin temel yapısında bulunan hücrelerden kaynaklanan kanserler anlaşılır. Dört tip tiroit kanseri vardır ve en sık iki tipi görüldüğünden, tiroit kanseri denince çoğu kez bu iki tip akla gelir. Bunlar, "papiller" ve "folliküler" tiroit kanserleridir.
Tiroit nodüllerine çok rastlanır, ancak bunların %4-20''si tiroit kanseri riski taşır. Özellikle küçük tek bir nodülün giderek büyümesi, sert ve çevresine yapışık olması kanser kuşkusunu artırır. Çok nodüllü bir guatrda kanser riski daha düşüktür.
Tiroid Bezinin Fazla Çalışması (Hipertiroidi) Nedir?
Tiroid bezinin kendi başına, kandaki tiroid hormonu düzeyi ile ilişkisiz olarak, devamlı ve vücut gereksinimden fazla hormon üretmesi durumudur. Bu hastalarda ellerde titreme, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, sinirlilik, aşırı heyecan, duygusallık, kilo kaybı, aşırı terleme, saç dökülmesi, ishal, gözlerin ileri doğru çıkması gibi göz bulguları, kuvvet azalması, kadınlarda adet düzensizlikleri görülmektedir.
Hipertiroidi nasıl tedavi edilir?
Hipertiroidi tedavisinde ilk etapta vücutta fazla üretilen hormonun dengelenmesi gerekir. Bunun için tiroid hormonlarının dokulara etkisini gideren ilaçlardan faydalanılabilir. Ama ideal tedavi yöntemi hormon üretimini azaltan ilaçlarla yapılır. Nodülsüz hipertiroidilerde aşırı hormon üretimi dengelendikten sonra kesin tedavi Cerrahi tedavi ile veya Nükleer Tıp Ünitesinde, atom tedavisi olarak bilinen radyoaktif iyot ile gerçekleştirilir. Nodülü olan olgularda ise kesin tedavi cerrahi olarak yapılır.
Tiroit Bezinin Az Çalışması (Hipotiroidi) Nedir?
Tiroidin az çalışması durumu ‘’hipotiroidi’’ olarak adlandırılmaktadır. Hipotiroidinin belirtileri; halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık, çabuk üşüme ve soğuğa tahammülsüzlüktür. Bazen dermatolojik hastalıklardan kaynaklandığı düşünülen cilt kuruluğu, ciltte kabalaşma, turuncuya dönen renk değişiklikleri de tiroit bezinin az çalışması nedeniyle gelişebilir. Hipotiroidinin en bilinen nedeni sebebi bilinmeyen hashimato hastalığıdır. Bu hastalıkta önce guatr vardır, daha sonra tiroid bezi küçülür ve hormon salgılayamaz hale gelir.
Hipotiroidiye neden olan diğer bir etken ise tiroid bezi ameliyatıdır.
Radyoaktif iyot uygulaması öncesi tedavinin etkinliğinin azalmaması için hastaların; balık, kabuklu deniz ürünleri, iyotlu tuz içeren gıdalar ya da kolalı içecekleri tüketmemesi gerekmektedir. Bunun yanında içeriğinde iyot bulunun ilaçları alacak hastaların tiroit ilaçlarını almadan ve aç karna hastaneye gelmeleri gerekmektedir.
Tiroid Ameliyatı
Tiroide yönelik ameliyatlar, tıpta "tiroidektomi" adıyla bilinen tiroidin çıkarılması şeklinde gerçekleşir. Bu işlem hastalığın cinsine ve tiroidin durumuna göre tek taraflı (sağ ya da sol tiroit) veya iki taraflı yapılabilir. Tek taraflı ameliyatta, o kısımdaki tüm tiroit dokusu, tiroit bezinin genelini ilgilendiren bir ameliyatta ise iki taraftaki tüm tiroit dokusu çıkarılmaktadır. Bazen tiroit kanseri için yapılan ameliyata boyundaki lenf bezleri de çıkarılmaktadır.
Tiroit Ameliyatlarında Yardımcı Teknikler
Tiroit ameliyatlarında oluşabilecek en önemli sorunlardan biri, ses tellerine giden sinirlerin yaralanması ya da zedelenmesine bağlı ortaya çıkabilecek seste (konuşmada) oluşan sorunlardır.
Bunlar geçici ve kalıcı olabilir. Geçici sorunlar bir kaç hafta ile bir kaç ay arasında düzelirken, kalıcı sorunlar yaşam boyu devam etmektedir. Tiroitle komşu olan iki sinir bulunur. Bunlardan üst sinir zedelenmesine bağlı olarak gelişen temel sorun, konuşurken sesin yorulması ve yüksek tonlu seslerin çıkarılamamasıdır.
İkinci sinir olan alt sinirin zedelenmesi sonucunda hafif ses kısıklığından, sesin yeterli çıkmamasına kadar olan geniş bir yelpazede sorunlar ortaya çıkabilir. Sinir monitorizasyon tekniğiyle bu ihtimal en aza indirilir.
Tiroid Kanseri
Tiroid kanseri çok sık görülmeyen ve büyük bir bölümü diğer kanserlere göre çok iyi seyreden bir hastalıktır. Tiroid kanseri tespit edildikten sonraki ilk adım genellikle cerrahidir. Cerrahiden sonra, tedaviye radyasyon tedavisi ve hormon ilaçlarıyla devam edilebilir. Radyoaktif İyot Tedavisi ise cerrahi operasyondan altı hafta sonra uygulanmaya başlar. Tiroit kanseri saptanmış hastalara yüksek doz radyoaktif iyot verilmesindeki amaç cerrahiden sonra geriye kalan tiroit dokusunun ve olası kanser yayılımlarının ortadan kaldırılmasıdır.
Tiroid Kontrollerinizi İhmal Etmeyin!!!
Tiroid nodüllerinin bir kısmında tiroit kanseri gelişme riski vardır. Bu nedenle özellikle ülkemiz gibi tiroid hastalıklarının yaygın olduğu bölgelerde tiroid muayene ve taramaların yapılması hayati önem taşımaktadır.
Günlük İyot İhtiyacım Ne Kadar?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyaçları:
Günlük ihtiyaç hamilelerde 1.5, emziren annelerde ise 2 kat artar. Tiroid bezi dışında meme dokusu da iyotu tutma yeteneğine sahiptir (süte geçebilmesi için). Süt ve süt ürünleri en önemli iyot kaynağı besinlerdendir.